Reuma heeft verschillende verschijningsvormen en manifesteert zich door verschillende symptomen. Hoewel reumapatiënten vaak last hebben van droge ogen, is behandeling daarvan vaak niet het doel. Hierbij moet behandeling van de ogen niet worden verwaarloosd omdat dat tot permanente schade kan leiden. Een bijzondere vorm van reuma is het syndroom van Sjögren. Dat heeft vooral invloed op de werking van de ogen en dus ook op de werking van de slijmvliezen.

Reuma kan het oog aantasten

Onder term “reumatische aandoeningen” vallen meer dan 100 ziektes. De meest voorkomende is de reumatoïde artritis, daarbij zijn de gewrichten chronisch ontstoken. Naarmate deze ziekte voortschrijdt, worden de gewrichten steeds verder vernietigd. Genezing is niet mogelijk maar met een intensieve behandeling, die medicatie en ergo- en fysiotherapie omvat, kan progressie van de ziekte worden vertraagd.

Ook de meeste andere ziekten binnen de reumatische aandoeningen tasten het bewegingsapparaat aan: botten, spieren, pezen en de banden. Maar ook organen kunnen worden aangetast door deze chronische ontstekingsziektes, zoals de longen, het hart, de nieren of de ogen.

Een reumatische ziekte die de traan- en speekselklieren en andere klieren van de slijmvliezen aantast, is het syndroom van Sjögren. De belangrijkste symptomen zijn droge ogen en een droge mond. Er is sprake van de primaire vorm van het syndroom van Sjögren als er geen verband is met een andere ziekte. De secundaire vorm treedt op in verband met een reumatische aandoening, zoals reumatoïde artritis.
 

Wat zijn de oorzaken van reuma en het syndroom van Sjögren?

Bij veel vormen van reuma zijn auto-immuunreacties van het lichaam betrokken: afweerreacties van het immuunsysteem tegen het eigen lichaamsweefsel. De oorzaken van reuma zijn nog niet volledig bekend. Erfelijkheid en schadelijke omgevingsfactoren, in het bijzonder het roken, lijken in aanmerking te komen als veroorzakers van reuma.

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte. Ook hier is het immuunsysteem verkeerd gereguleerd, en valt in dit geval onder meer de traan- en de speekselklieren aan. Ze raken ontstoken en zijn beperkt in hun functie. Met het voortschrijden van de ziekte kunnen de klieren uiteindelijk volledig worden vernietigd. De oorzaak van deze auto-immuunreactie is nog onbekend. Vrouwelijke geslachtshormonen lijken bij de oorzaak een rol te spelen, omdat vrouwen aanzienlijk vaker ziek worden dan mannen. Ook chronische virale infecties komen als oorzaak in aanmerking. De neiging tot auto-immuunziekten is erfelijk.
 

Zo uiten zich droge ogen als gevolg van reuma of het syndroom van Sjögren

Een gevoel van zand in de ogen, constant branderig gevoel en jeuk, een gevoel van druk en pijn bij elke keer knipperen. De symptomen van droge ogen zijn ongemakkelijk en benadelen het gezichtsvermogen. Enerzijds kan door een auto-immuunreactie de productie van tranen worden beïnvloed waardoor onvoldoende tranen voor de bevochtiging van het oog aanwezig zijn. Anderzijds kan de samenstelling van de traanfilm verstoord zijn en kan dus de traanfilm van het oog openbreken.

Droge ogen kunnen het eerste symptoom zijn van een reumatische ziekte. Bij het syndroom van Sjögren zijn de symptomen in het begin slechts licht. In de loop van de tijd wordt de droogte van de mond en de ogen steeds erger totdat uiteindelijk de traanproductie volledig stopt. Kunsttranen zijn nodig om de ogen te bevochtigen. Andere slijmvliezen van het lichaam kunnen bij het syndroom van Sjögren ook uitdrogen, bijvoorbeeld de neus, de luchtpijp, de bronchiën of de genitaliën.
 

Diagnose van het syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is niet gemakkelijk te diagnosticeren omdat de betrokkenen met hun klachten gewoonlijk eerst naar de desbetreffende specialist gaan, bijvoorbeeld met droge ogen naar een oogarts en met een droge mond naar de tandarts. Omdat de symptomen langzaam optreden, zijn veel patiënten gewend aan de droogte en beschrijven deze de symptomen niet volledig. Pas wanneer de klachten in context worden gezien, kan als oorzaak het syndroom van Sjögren worden vermoed. Door onderzoek van voor de mond- en oogdroogte kan worden vastgesteld of de symptomen door deze ziekte komen. Door een bloedtest kan het vermoeden van het syndroom van Sjögren worden bevestigd. Bij veel mensen, maar niet bij iedereen, zijn voor de ziekte typische antistoffen (SS-A en SS-B) aanwezig in het bloed.
 

De behandeling van droge ogen in verband met reuma

Reuma, inclusief het syndroom van Sjögren, is tot op heden ongeneeslijk. Het is echter zeer belangrijk de klachten te behandelen, en in het bijzonder de droge ogen. Blijven de oogklachten onbehandeld, dan kan dit leiden tot ernstige gevolgen: schade aan het hoornvlies, ooginfecties, en tot slot verlies van het gezichtsvermogen.

De traanfilm kan op peil worden gehouden met bevochtigende kunsttranen, gel of zalf. HYLO GEL^® kunsttranen bevatten hyaluronzuur in een concentratie die leidt tot een hogere viscositeit van de oplossing. Dit helpt enorm bij droge ogen met een geïrriteerd hoorn- en het bindvlies.

Bovendien kan de arts de traankanaaltjes chirurgisch sluiten zodat het beetje traanvocht dat nog wordt aangemaakt, niet wegvloeit.